Komunikacja alternatywna i wspomagająca AAC

Dzieci, osoby dorosłe, które nie mówią, lub mają ograniczoną mowę nie mogą wyrazić swoich myśli, uczuć, potrzeb. Nie mogą podejmować samodzielnych decyzji. Są skazane na zamknięcie, zepchnięcie na margines społeczeństwa, wyalienowanie. Spróbuj jeden dzień nie odezwać się, nie wypowiedzieć ani jednego słowa. Nawet, gdy będziesz bardzo tego potrzebował/a… Potrafisz sobie choć wyobrazić taką sytuację? Potrafisz zrozumieć, co czuje osoba nie mogąca się wypowiedzieć?

Aby umożliwić tym osobom skuteczne porozumiewanie się, wprowadzamy komunikację alternatywną i wspomagającą (AAC- ang. Augmentative and alternative Communications) Jest to grupa metod (narzędzi), pozwalających osobom niemówiącym lub mówiącym w ograniczonym stopniu porozumiewać się z otoczeniem. Polega na używaniu w komunikacji znaków opierających się na gestach, obrazach, symbolach, przedmiotach.

POCZYTAJ WIĘCEJ: https://szkolenia-aac.pl/kategoria-produktu/aac-poczytaj-to/

Czy to koniec nadziei na mowę?

Z praktyki wiem, iż  hasło „komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC)” jest kojarzone z  końcem treningu mowy. Przyjmowane jest z niechęcią i rozczarowaniem. Nie mam pojęcia skąd się wzięło owo przekonanie, a zdarzało mi się je usłyszeć i z ust terapeuty, czy rehabilitanta. Myślę, że stoi za tym brak rzetelnej wiedzy. Dlatego też postanowiłam, wiedziona doświadczeniem, napisać o AAC słów kilka. Zacznijmy od faktów i mitów.

Często słyszę: ale ja rozumiem moje dziecko (bliską osobę dorosłą)!- MIT!

Czy aby na pewno? To TY myślisz, iż rozumiesz. Poza tym pozbawiając dziecko (osoba dorosła) możliwości wyrażania siebie, uczysz go bierności. Uczysz, że inni będą czytać w jego myślach, domyślać się, zgadywać jego potrzeby. A co jeśli Twoja interpretacja jest niesłuszna? A Twoje dziecko potrzebuje zupełnie czegoś innego?…

AAC utrudnia lub hamuje rozwój mowy– MIT!

Fakt: niemożność wyrażania siebie, powoduje frustrację. Korzystanie z ACC, często wspomaga rozwój mowy. Dziecko, bądź dorosły bowiem zyskuje doświadczenie możliwości porozumienia a tym samym wzrasta poziom radości życia i motywacji.

AAC sprawia, że dziecko wygląda inaczej, nienormalnie.- MIT!

Wprowadzenie dziecku skutecznego środka do komunikacji, zwiększa akceptację wśród rówieśników oraz daje możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu grupy. Ponadto na rynku dostępne są teraz komunikatory na tabletach czy smartfonach, które spełniają funkcję komunikacyjną, będąc jednocześnie ciekawym gadżetem. Przez jego posiadanie użytkownik AAC staje się w grupie rówieśniczej kimś ważnym i ciekawym.

Kiedy zaczynamy wprowadzać? W jaki sposób?

Nie ma żadnych granic wiekowych, listy umiejętności, od których zależy możliwość wprowadzenia interwencji AAC.  Nawet osoby z niskim zakresem umiejętności poznawczych, czy intelektualnych mogą zacząć korzystać z AAC. Tu słów kilka o poziomach i pracy terapeuty ACC. Od kiedy korzystać z jego usług?

Kiedy dziecko jest malutkie, płaczem, krzykiem wyraża swój stan (głód, mokro itd.). Robi to odruchowo i bez intencji. Często choroba, czy zaburzenie powoduje, iż starsze dziecko, czy osoba np. po udarze, wylewie pozostają na tym etapie rozwojowym. Terapeuta AAC wówczas  wzmacnia procesy rozwojowe, prowadzące do opanowania umiejętności porozumiewania się.

W kolejnej fazie rozwoju,  dorośli sami często wnioskują, jaka jest intencja określonego zachowania dziecka (osoby dorosłej) i podejmują konkretne działania. Dziecko płacze- pewnie ma mokro, zmieniamy pieluchę.  Tutaj terapeuta AAC  wspomoże u podopiecznego częstotliwość stosowania ruchów, gestów, czy wokalizacji w celach komunikacyjnych. Będzie organizował sytuacje do prowokowania komunikacji.

Kiedy dziecko orientuje się, że jego np. płacz wywołuje określoną reakcję dorosłego, zaczyna podejmować próby podejmowania wpływu na dorosłego: jak będę płakał, to mama mnie weźmie. Jak nie weźmie? Oczywiście, że weźmie. Muszę tylko płakać wystarczająco długo i głośno!  Czyli, przełożywszy to na osobę niemówiącą- podejmuje ona działania, aby uzyskać określone zachowanie drugiej osoby, najczęściej właśnie przez płacz, krzyk bądź gest. Na tym etapie, terapeuta wspomoże zwiększanie różnorodności doświadczeń komunikacyjnych i poszerzanie ich kontekstu, np. poprzez uczenie poczucia sprawczości i dokonywania wyborów. W dalszej kolejności będzie pracował nad wydłużaniem czasu dialogów, zwiększaniem ich częstotliwości i jakości. Na sam koniec zastosuje działania zmniejszające różnice między mową a systemem, który jest stosowany w komunikacji AAC.

Komunikacja alternatywna stosowana jest w przypadku osób, które całkowicie utraciły zdolność mówienia, np. w wyniku udaru mózgu, bądź nigdy jej nie nabyły i nie są w stanie się jej nauczyć. U takich pacjentów alternatywne metody mają w całości zastąpić język mówiony.

Komunikacja wspomagająca dedykowana jest osobom, które posługują się mową w sposób ograniczony, na przykład mówią niewyraźnie. Wówczas pomoc polega na wzbogaceniu ich kompetencji komunikacyjnych i ułatwieniu porozumiewania się.

Często słyszę: „tak, moje dziecko korzysta z AAC, mamy w domu parę obrazków”. Tylko co z tego, jeśli z nich nie korzysta? Kiedy kupisz gitarę, nie powiesz, iż dziecko jest świetnym gitarzystą, tylko dlatego, że ją posiada. Aby osiągnąć umiejętność grania na niej, musi się jej po prostu nauczyć. Podobnie jest z AAC. Korzystanie z AAC to inicjowanie rozmowy, w miarę płynne przekazywanie swoich stanów emocjonalnych, potrzeb, dzielenie się swoimi przeżyciami. Nauka komunikacji alternatywnej i wspomagającej to nierzadko długa i ciężka nauka. Na pewno jednak warta wysiłku… Często w tym momencie przywoływany jest Nick Vujicic cierpi na fokomelię – rzadkie schorzenie objawiające się brakiem kończyn. Ja chciałabym przywołać przykład nasz rodzimy- Joanna Mikołajczuk.

 

Joanna Mikołajczuk mieszka w Łosicach, ma 39 lat i od urodzenia choruje na Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD), w stopniu znacznym-porażenie kończyn dolnych i górnych. Nie mówi, nie chodzi, sama nie siedzi. Pomimo niepełnosprawności wykorzystując do nauki specjalny program „WIWIK” (sprowadzony z Niemiec), ukończyła Liceum Ogólnokształcące potwierdzone Świadectwem Dojrzałości. Joanna jest bardzo wrażliwą, utalentowaną z ogromnym poczuciem humoru osobą. Pisze wiersze, jeden z nich pt. „Miłość” został jako jednej z dwóch osób z Polski, wyróżniony i opublikowany wraz z jej biogramem, w antologii wierszy niepełnosprawnych dzieci z całego świata „BENEATH THE SURFACE” Sarah W. Blackstone, wydanej w Stanach Zjednoczonych w 1998 r. Joanna uwielbia czytać książki, słuchać muzyki, interesuje się historią, literaturą, psychologią. Marzy o pisaniu książek, chciałaby studiować. Można z Nią rozmawiać m. in. za pomocą systemy Blissa, bądź urządzenia o nazwie C-eye. Zapraszam na jej stronę: Moje życie C-eye pisane! 🙂

CDN